GİRESUN TİCARET BORSASI - AB PROJEMİZ


Projenin Adı  :   Giresun Fındık Lisanslı Deposu ve Spot Borsası kurulması
Proje Sahibi Kuruluş   :  Giresun Ticaret Borsası
Proje Ortakları  :  Türkiye Odalar Borsalar Birliği (TOBB), Giresun Valiliği - Giresun İl Özel İdaresi, Rize Ticaret Borsası , Düzce Ticaret Borsası
Uygulama Alanı  :   Giresun
Proje Bütçesi  :  9.450.309 € (AB Katkısı : 7.753.979 € / Ulusal Katkı = 1.696.331 € )
Operasyonel Anlaşma Tarihi  :  12 Ocak 2011
Sonuç Durumu  :   10 Mart 2017 tarihinde Kesin kabul yapılarak teslim alınmıştır. 08 Eylül 2017 tarihinde açılışı yapılmış ve faaliyete başlanmıştır.

Tedbir
Proje Adı
Nihai yararlanıcı
Uygulama Yeri

AB Katkısı (€)

Ulusal Katkı(€)

Tahmini Bütce (€)
Proje Durumu
1,1
Proje Bilgileri
Giresun Ticaret Borsası
Giresun
7.753.979
1.696.331
9.450.309
10 Mart 2017 tarihinde Kesin kabul yapılarak teslim alınmıştır. 08 Eylül 2017 tarihinde açılışı yapılmış ve faaliyete başlanmıştır.



"FINDIK LİSANSLI DEPO KURULMASI Projesi"

Giresun Ticaret Borsası olarak; 1990'lı yılların başından beridir, fındık borsası kurulması konusunda her platformda çalışmalar yürütmüş, 2005 yılında “5300 sayılı Tarım ürünleri Lisanslı depoculuk kanunu” ve “Ürün ihtisas borsaları yönetmeliği” çıktıktan sonra bu konuda çalışmalar hız kazanmıştır.

Bunun neticesinde düzenlenen “Fındık Lisanslı Depo Yönetmeliği” taslağı bakanlığa bildirilmiş ve yönetmeliğin çıkarılmasına katkı sağlamıştır. Diğer taraftan; Lisanslı depo ve spot borsa kurulumu için proje faaliyetlerine başlatılmış ve 2006 yılında Fındık Lisanslı Depo projesi hazırlanmıştır.

T.C.Sanayi ve Ticaret Bakanlığının otoritesinde yürütülen AB IPA Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı çerçevesindeki hibe fona; “Fındık Lisanslı Deposu ve Fındık Pazar Yeri Kurulması” projesi adı altında başvuruda bulunulmuş ve bu proje ilgili programa sunulan 532 proje arasından seçilen 47 projede 9.3 Milyon EURO bedelle en büyük hibe bütçesi almaya hak kazanmıştır. Bu aşamadan sonra Borsamızın bünyesinde AB Proje Geliştirme ve Uygulama Ofisi kurulmuş ve proje faaliyetlerinin yürütülmesi çalışmalarına başlanmıştır.

PROJE TANITIMI
Bu proje, Fındık Tanıtım Grubu tarafından TÜBİTAK-MAM'da yaptırılan “Fındıklarda Aflatoksin Oluşumuna Etki Eden Faktörlerin ve Önleyici Tedbirlerin Alınması” ve ""Fındık ve Fındıklı Ürünlerin Raf Ömürlerinin Belirlenmesi ve Uzatılması Çalışmaları"" adlı bilimsel çalışma sonuçları göz önüne alınarak geliştirilmiş ve yapılan araştırmalar sonucunda bu verilere uygun depolama sistemleri projelendirilmiştir.

Fındık gibi sert kabuklu meyvelerde en önemli kalite kaybı açılaşmadır.Fındık yağın lipid oksidasyonu veya hidrolizi ile açılaşır. Lipid oksidasyon başladıktan sonra kalite hızla azalır. Serbest kalan yağ asitleri oksidasyon reaksiyonunu başlatır. Buna bağlı olarak oluşan hidroperoksitler peroksidaz etkileriyle sıcaklık ve bağıl nemin etkisiyle fındıkta kokuşma ve acıma yapan ikincil, üçüncül ürünlere dönüşürler.



Bu bozulma mekanizması Oksijen, Işık, Isı, Su aktivitesi, mikroorganizmalar, Metal iyonları, yağ asitleri ve enzimler gibi bir çok faktör tarafından hızlandırılmaktadır. Ayrıca, fındık lipid oksidasyonu tetikleyici katalizör etkisi yapan bakır, demir ve manganez bakımından zengin bir gıda maddesi olduğundan acılaşma bu minerallere bağlı olarak daha hızlı olabilmektedir.
Gıda maddelerindeki kimyasal, biyokimyasal ve mikrobiyolojik değişimleri sınırlayan en önemli faktör su aktivitesidir. Su aktivitesi düştükçe gıdalarda kalite kayıpları da azalmakta, saklanma süreleri uzamaktadır. Fındığın saklanmasındaki en önemli esas öncelikle düşük bağıl nem (%60-70) daha sonra düşük sıcaklık (5-100C) koşullarının sağlanmasıdır. Bağıl nemin %70'in üzerinde olduğu durumda küfler gelişmeye başlayarak fındıkta Aflatoksin riskini artırmaktadır.

Yapılan araştırmalar sonucunda en ideal saklama koşullarının Azot -CO2 karışımlı gaz altında depolanmasıdır. Ancak, CO2 gazının eldesi ve kullanımının çevresel etkileri sebebiyle projemizde sadece Azot gazı kullanılmıştır. Azot Gazının Faydaları nelerdir? :
1- Ortamdaki Oksijeni uzaklaştırarak biyolojik ve mikrobiyal faaliyetleri durdurur.
2- Fındık yağının Oksijen bağlayarak Yağ asitlerinin hidroperoksit reaksiyon göstermesini engeller.
3- Fümügasyon özelliği sebebiyle, Fındık kurdu, kelebeği ve lavralarının yaşamasını, üremesini önler.
4- Aspergilus flavus cinsi küflerin etkisiz hale getirerek, depolama sırasında aflatoksin artışlarını durdurur.
5- Ortama verilen azot gazının rutubeti ayarlandığından, rutubetin sebep olduğu çürümeyi durdurur.


"Giresun Fındık Lisanslı Deposu ve Spot Borsası" 30 dönüm arazi üzerine kurulacak olup toplam 13.500 m2 inşaat alanına sahiptir. Projemiz ile gerçekleştirmeyi düşündüğümüz yatırımın içeriği ise;

- 17.000 ton kapasiteli 24 adet çelik siloda azot gazı altında depolama tesisi
- Akredite Kalite Kontrol Laboratuvarı
- Fındık Spot Borsa binası (Borsa seans salonu, idari kısımlar, konferans salonundan oluşan kompleks)
- Spot satış için ürün bekleme yerleri
- Araç kantarı, Güvenlik noktaları gibi yardımcı tesisler



Kabuklu Fındık Depolama Tesisi, Fındık Lisanslı Depoculuğu yönetmeliğinde belirlenen 2 yıllık saklama koşulu dikkate alınarak, ürün kalitesinin korunması amacıyla Azot gazı altında saklanmasını sağlar.4 grupta bulanan tolam 24 siloda 17.000 ton'luk kapasiteye sahiptir. Kabuklu fındıklar 2'er randıman aralıklı olarak 4 grupta depolanmaktadır.


Kabuklu Fındık Depolama Tesisi şu bölümlerden oluşur:
* Araç tartım ve kayıt istasyonu,
* Araç boşaltma ve çuvallı tartım yeri,
* Kabuklu fındık temizleme bölümü,
* Kabuklu fındık tankları analiz sonucu bekleme yeri,
* Kabuklu depo hattı besleme istasyonları,
* Kabuklu fındık besleme üniteleri(konveyör ve elevatörler),
* Kabuklu fındık siloları,
* Kabuklu fındık boşaltma üniteleri(konveyör ve elevatörler),
* Kabuklu fındık paketleme istasyonları(big-bag ve çuval dolum),
* Kabuklu fındık teslim yerleri,

        
        
Akredite laboratuvar 4 bölümden oluşmaktadır.
1- Numune kabul ve kayıt bölümü
2- Randıman kırma bölümü
3- Randıman ve Fiziksel analizler bölümü
4- Kimyasal analizler bölümü

Akredite Laboratuvar diğer bölümlerden bağımsız, ayrı bir statüde çalışır. Laboratuvara giriş ve çıkışlar kontrol altında olup, yetkililerin dışında girişler Laboratuvar Müdürünün onayıyla gerçekleştirilir. Bu uygulama, laboratuvarın tamamen şeffaf, güvenilir analiz sonuçları elde etmek için güvenir kılar.



Spot Borsa Binası ise; 4 kattan(Bodrum, Giriş, 1 ve 2. katlar) oluşup toplam 4000 m2 alana sahiptir.


* Sığınak, Garaj, Mutfak ve ısı merkezinin bulunduğu Bodrum katı;
* Tamamen bilgisayar ortamında alım-Satım işlemlerinin yapıldığı, satıcıların seansı izleyebileceği bölümler, fiyat hareketlerini ve endekslerini gösteren ekranların bulunduğu, alıcıların dinlenme bölümlerinin bulunduğu, alıcı ve satıcı kısımlarının birbirinden ayrı giriş ve çıkışlarının olduğu, her iki tarafta tescil servislerinin bulunduğu Giriş Katı;
* 185 kişilik konferans salonunun, Lisanslı depo müdürlüğünün, Bilgi işlem merkezinin, Borsa Yönetim Kurulu Başkan Odasının ve Genel Sekreterliğin bulunduğu 1.Kat;
* Basın ve halkla ilişkiler, İnsan kaynakları departmanının, İstatistik ve bülten yayınlama departmanının, Meclis toplantı odasının, AR-GE ve AB proje ofisinin, Arşiv, Mescit, Yemekhanenin bulunduğu 2.Kat;bulunmaktadır.





"FINDIK LİSANSLI DEPO SİSTEMİNİN FAYDALARI"

Fındık Lisanslı Deposu Sistemin hayata geçirilmesiyle;

Üreticiler Açısından ;
* Mahsullerini depolayabilecekleri güvenli, sigortalı ve sağlıklı depo imkanı.

* Fiyatların düşük olduğu hasat döneminde ürünlerini satmak yerine lisanslı depolara koyarak, ürün senetlerini teminat göstererek uygun koşullarda kredi temin imkanı.

* Ürettiği ürünlerin objektif laboratuvar koşullarında standardını belirleme ve kalite unsurlarına göre fiyat talep etme ve pazarlama olanağı, kaliteli üretime teşvik.

* Nakliye maliyetinin en aza indirilmesi ve uzak piyasalara ulaşma imkanı.

* Ürününü çevresindeki dar mekanda satma yerine ürün senedinin işlem gördüğü borsada çok sayıda alıcının rekabetinden yararlanma ve daha yüksek kazanç elde etme olanağı.

* Ürününü uygun depolama ve kredi imkanlarından yararlanarak fiyatların en yüksek olduğunu düşündüğü dönemde pazarlama imkanı sunmaktadır.

Sanayici ve tüccarlar açısından;
* Kendi işletmeleri ve bireysel ihtiyaçları için depo inşaa etme maliyetinden kurtulma ve asli faaliyet konusuna yoğunlaşma.

* Talep ettikleri miktar, tür ve kalitedeki ürünü güvenilir şekilde, elektronik ortamda mekan sınırlaması olmaksızın kısa zamanda temin etme imkanı.

* Ellerinde tutacakları ürün senetleriyle, ileride olası fiyat farklılıklarından korunma, risklerini azaltma ve işletmelerinin kar/zarar durumunu tahmin edebilme imkanı.

* Ellerindeki ürün senetleri vasıtasıyla işletmelerinin ürün ihtiyacını garanti altına almak yanında bu senetleri teminat olarak kullanarak bankalardan kredi sağlama olanağı.

* Ellerinde ürün senedi bulunan sanayiciler/tacirler, fabrika ve işletmelerine en yakın lisanslı depodan ürününü teslim alır, gereksiz ürün taşımacılığı en aza indirgenir ve nakliye masraflarının düşmesi sağlanır.

Ürün borsaları açısından;
* Ürün senedi ticaretiyle tescil gelirlerinde artış.

* Ürünün alıcı ve satıcıları çok daha büyük bir platformda bir araya getirilerek gerçek fiyat oluşumuna katkı, işlem hacminde büyüme.

* Elektronik ticaretin gelişerek ürün ticaretinin yaygınlaşması, borsaların gerçek işlevlerine dönmeleri, modern bir yapıya kavuşmaları.

* Güçlü ve modern borsacılık yapısıyla ülkemizdeki ürünlerin pazarlanması yanında, içinde bulunduğumuz coğrafi bölgedeki ülkelerin ürünlerini de pazarlama ve ticaretten daha büyük pay alma imkanı.

* Ülkemizdeki etkinliği zayıf ticaret borsalarının birleşmeye ve ürün ihtisas borsalarına dönüşmesine teşvik.Devlet açısından;

* Ürün Borsalarını Geliştirme Projesi ve Lisanslı Depoculuk sistemiyle ürün pazarlamasında özel sektörün aktif rol alması, devletin alım yapmaktan kaçınması hedeflenmiştir.
* TMO, Fiskobirlik gibi kuruluşların devlet adına alım yapmaktan uzaklaşması karşısında piyasada doğan ürün pazarlaması sorununun aşılmasına katkı sağlanacaktır.
* Bazı ürünlerde Devlet üzerindeki alım ve stoklama maliyeti azalacaktır.
* Ülkemizdeki tarımsal üretim miktarı ve kalitesi hakkında daha kesin istatistik veriler derlenecek ve tarımsal politikalara yön verilebilecektir.
* Sistemin getirdiği avantajlar nedeniyle tarımsal ürün ticareti kayıt altına girecek, vergi kaçağı problemleri azalacaktır.
* Kalite unsurları ve standardı objektif olarak belirlenen ürünlerin daha çok para etmesiyle Ülkemizde genel olarak daha kaliteli ürün üretimine bir yönelme olacaktır.
* Yeni doğacak lisanslı depoculuk ve laboratuvar sistemi ile banka ve sigorta sektöründe yeni iş alanları ve istihdama katkı sağlanacaktır. * Sığınak, Garaj, Mutfak ve ısı merkezinin bulunduğu Bodrum katı;
* Tamamen bilgisayar ortamında alım-Satım işlemlerinin yapıldığı, satıcıların seansı izleyebileceği bölümler, fiyat hareketlerini ve endekslerini gösteren ekranların bulunduğu, alıcıların dinlenme bölümlerinin bulunduğu, alıcı ve satıcı kısımlarının birbirinden ayrı giriş ve çıkışlarının olduğu, her iki tarafta tescil servislerinin bulunduğu Giriş Katı;
* 185 kişilik konferans salonunun, Lisanslı depo müdürlüğünün, Bilgi işlem merkezinin, Borsa Yönetim Kurulu Başkan Odasının ve Genel Sekreterliğin bulunduğu 1.Kat;
* Basın ve halkla ilişkiler, İnsan kaynakları departmanının, İstatistik ve bülten yayınlama departmanının, Meclis toplantı odasının, AR-GE ve AB proje ofisinin, Arşiv, Mescit, Yemekhanenin bulunduğu 2.Kat;bulunmaktadır.
Ürün senetlerine ilişkin, ürünün lisanslı depodaki mevcudiyeti, tescil, devir, bedelinin ödenmesi ve üçüncü şahısların haklarının korunmasında da lisanslı depo işletmesinin sözleşme yaptığı ürün borsasının gözetim ve garantisi olacaktır. Lisanslı depolar ve ürün ihtisas borsaları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın yakın gözetim ve denetimi altında olacaklardır. Bütün bu garanti ve teminatlar ile sistem tüm yönleriyle güvence altına alınmış olacaktır. Diğer yandan, ülkemizde önemli bir ekonomik sorun olan kayıt dışılık, lisanslı depoculuk sistemi ile asgariye inecek ve daha sağlıklı ve köklü tarımsal üretim ve destekleme politikalarının geliştirilmesi mümkün olacaktır. Bununla birlikte tarımsal destekler, kayıtlı sistem içinde bulunanlara yapılacağından, lisanslı depoculuk, üreticimizin bu desteklerden daha kolay yararlanmasına katkıda bulunan bir sistem olacaktır.Lisanslı depoculuk sisteminin hayata geçirilmesiyle, gelecek vadelerde ürün fiyatlarının oluşumunu sağlayarak, üretici ile sanayicilerimizi fiyat risklerinden korumayı amaçlayan vadeli ve opsiyon borsalarının önemli bir altyapı eksikliği de giderilmiş olmaktadır. Bu borsalar ile ürün borsalarının temel bir kurumsal alt yapısını oluşturan lisanslı depoculuk sistemi; yatırımcılar için döviz, altın, hisse senedi ve faizin yanı sıra yeni bir alternatif yatırım alanına kavuşma imkanını verecektir. Bu gelişme, borsaların etkin çalışmasını ve ürün borsalarının mali derinlik kazanmasını mümkün kılacaktır. Ayrıca, mali derinliğe bağlı olarak, sınırlı sayıdaki piyasa aktörünün fiyatları bozucu davranışları ortadan kaldırılacak ve üreticimizin hak ettiği bedeli elde etmeleri mümkün olacaktır.



"FINDIK LİSANSLI DEPO SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ"

      Lisanslı depoya gelen kabuklu fındıklar, ilk olarak araç kantarı üzerinde tartılır. Araç kantarı üserinde tartım sırasında, ürüne ait kayıtlar yapılır. Bu kayıtlarda ürün sahibinin adı-soyadı, adresi, telefon numarası, ürünün menşei, cinsi,varsa ÇKS numarası ve lisanslı depoya teslim yada spot borsada satma tercihleri kayıt edilerek giriş sıra numarası içeren barkod verilir.

      Ürün sahibi, sıra numarasında yazılan istasyon numarasına yanaşır. Burada çuvallı olarak Yetkili tartıcılar vasıtasıyla ürün tartılır ve temizleme ünitesine beslenir. Temizleme ünitesinde toz, 25 mm'den büyük yabancı parçalar, koruk fındıklar,çuval ipleri ayrılır. Temizleme ünitesinden çıkan kabuklu fındıklar kantar üzerinde 1,5 ton'luk tanklara doldurulur.Fındıklar tekerlekli tanklara dolum sırasında Yetkili tartıcı tarafından yabancı madde (taş, metal gibi) kontrolleri yapılır. İçinden çıkan yabancı madde ve tozlar ayrı kapta tartılarak giriş kilosundan düşülür. Tank içinde tartı ile çuvallı tartım doğrulanır. Tartım işleminden sonra, numune alma şişleriyle Yetkili tartıcı tarafından en az 1 Kg olacak şekilde randıman numunesi alınır. Alınan numune özel transfer kaplarına konur, üzerine barkod yapıştırılır ve pnömatik nakil hattı ile kalite kontrol departmanına gönderilir.

      Kalite kontrol departmanı gelen numune barkod numarası ile kayıt edilir. Kalite kontrol departmanında otomatik randıman kırma makinelerinde 500 gr. numuna kırılır. Geri kalan numune şahit numune olarak numune muhafaza odasına kaldırılır. Kırılan fındıklar randıman eksperlerine verilerek analizleri yapılır.

Yapılan analizler şunlardır:

  * Randıman analizi,

  * Rutubet analizi,

  * Gizli çürük ve küf analizi,

  * Elek analizi(11 ve 13 mm elek),

     Yapılan analiz sonucunda hesaplanan randıman, gizli çürük ve küf oranları, rutubet oranı ve elek oranları barkod numarasıyla birlikte sisteme kaydolur.

      Bütün bu işlemler yapılırken Kalite kontrol laboratuarında ürün sahibine ait bilgiler bulunmaz, sadece barkod numarası üzerinden işlem yapılır.Analizde çıkan sağlam, kusurlu, çürük, küflü fındıklar barkod numarası ile birlikte fotoğrafları çekilir ve barkod numarası ile bilgisayar ortamına kaydedilir. Ayrıca, Kalite Kontrol Laboratuvarına üst yönetimden izin almadan giriş yasaktır. Böylece yapılan analizin şeffaf, güvenilir olması sağlanmaktadır. Ürün sahibi, Lisanslı depo servisinde bulunan ekrandan kendine ait analizi anlık izleyebilir.

     Ürün sahibi analiz sonucunu kabul ettiğini bir tutanakla teyit eder. Kabul etmediği taktirde; eğer isterse yeniden randıman yapılmasını isteyebilir veya ürününü geri alabilir.

      Ürün sahibi, analiz sonucunu kabul ettikten sonra, eğer lisanslı depoya konulacaksa, ürünün bulunduğu tank randımanına göre siloya verilmek üzere depo giriş yerine yanaştırılır ve besleme elevatörüne verilir.

     Eğer ürün sahibi, ürünü spot borsada satacaksa, ürünün bulunduğu tank spot borsa satış bekleme platformuna çekilerek satış sonuna kadar muhafaza edilir. Ürüne ait bilgiler spot botsa seans salonundaki tabelada ve alıcıların ekranında barkod numarası ile birlikte analiz sonucu ve resmi, ürün menşei, cinsi ve miktarı ile satışa çıkarılır. Seans sonuna kadar artırma usulüyle fiyatlandırma yapılır. Ürün sahibi, verilen fiyatı kabul etmesi için 10 dakika zaman verilir ve kabul ederse, Satıcı ile Alıcı arasında kontrat yapılır ve tescil işlemi gercekleşir.

     Eğer; ürün sahibi fiyatı kabul etmezse, ürün sahibi ya ürününü geri ister yada lisanslı depoya konulmasını isteyebilir.

     Lisanslı depoya konulan fındıklar için, Lisanslı depo işlem merkezinde ürün bilgilerini ve analiz sonuçlarını içeren elektronik ortamda "Ürün Senedi" hazırlanır ve bir kopyası ürün sahibine verilir.



" FINDIK LİSANSLI DEPO PROJESİ FAYDALI MODEL BELGESİ

Fındık Lisanslı Deposu projemizde geliştirdiğimiz ve projelendirdiğimiz depolama sistemini Türk Patent Enstitüsünden Faydalı Model Belgesiyle koruma altına aldık.